Als het over allergie en huisdieren gaat, dan wordt er meestal allergisch vóór huisdieren bedoeld. Maar kunnen huisdieren zelf ook last van allergische reacties zoals hooikoorts hebben? Om hier wat meer van te weten te komen, hieronder enkele vragen aan Jacqueline Sinke, dermatoloog bij het Medisch Centrum voor dieren in Amsterdam (www.mcvoordieren.nl).

Bij mensen is sprake van hooikoorts bij een allergische reactie na contact met stuifmeel van bepaalde soorten grassen, planten of bomen. Zijn er ook huisdieren die last hebben van hooikoorts?
Pollenallergie wordt beschreven bij honden, katten en paarden. Het onderzoek en ook de diagnostiek en behandeling concentreert zich vooral op de hond. Dit komt mede doordat de hond immunologisch meer op de mens lijkt en het daardoor makkelijker is om bepaalde onderzoekstechnieken maar ook diagnostische methodes die voor de mens ontwikkeld zijn, voor de hond aan te passen. Katten en paarden reageren immunologisch wat anders, waardoor de diagnostiek voor deze soorten veel minder goed ontwikkeld is. Overigens kunnen andere diersoorten natuurlijk ook heel goed aan allergie lijden maar daar wordt geen onderzoek naar gedaan.

Zijn er ook katten met huisstof allergie?
Er bestaat een zeer sterk vermoeden van wel, echter hoe het precies zit bij de kat, weten we dus nog niet. Officieel wordt er daarom onder dermatologen niet gesproken over allergische katten, maar over “feline hypersensitivity dermatitis”.  Katten hebben daarnaast – veel meer dan honden - de neiging tot astma en bronchitis. Dit wordt zeker ook in verband gebracht met omgevingsallergenen zoals huismijten en pollen.


Zijn de symptomen bij honden hetzelfde als bij mensen?
Bij mensen zijn de hooikoortssymptomen samen te vatten als: last van ogen, last van neus, vermoeidheid, slecht slapen, benauwd met piepen en hoesten. Ook huidklachten worden sporadisch genoemd. Allergie voor omgevingsallergenen zoals pollen en huismijten komt zeker veel voor bij honden, maar uit zich vooral in de vorm van huidklachten, vergelijkbaar met atopisch eczeem bij mensen. Er zijn geen aantallen bekend in Nederland maar het is wel bekend dat huidklachten in het algemeen en allergische huidklachten in het bijzonder de meest voorkomende reden is om naar de dierenarts te gaan. Als we specifiek kijken naar dat deel van de allergische honden die pollenallergie hebben, heeft ongeveer 20% van deze groep ook last van de ogen. Allergische astma komt bij honden eigenlijk niet voor.

Bij hooikoortspatiënten is kruisallergie een bekend verschijnsel, dat er ook van een allergische reactie door bijvoorbeeld noten of appels sprake is. Komt dit bij honden ook voor?
Volgens mij gaat het hier over “oral allergy”, het verschijnsel dat een persoon (of dier) allergisch is voor een omgevingsallergeen zoals berkenpollen, en vervolgens jeuk in zijn mond krijgt bij het eten van een appel door een kruisreactie tussen berkenpollen en de appel. Dit verschijnsel komt waarschijnlijk ook bij honden voor, maar het is moeilijk te achterhalen aangezien honden niet kunnen vertellen of ze jeuk in hun bek hebben. Het is in ieder geval een keer beschreven bij een hond die allergisch was voor de pollen van de Japanse ceder, en die last kreeg bij het eten van een tomaat.

Zijn er verschillen in hooikoortsgevoeligheid tussen rassen?
Atopische dermatitis komt bij bepaalde rassen vaker voor dan bij andere, met name van terriërs, retrievers en bulldoggen is bekend dat ze gevoelig zijn voor omgevingsallergenen.  Atopische dermatitis wordt bijvoorbeeld vaak gezien bij de Duitse herder, shar-pei, West Highland White terriër, Jack Russel terrier, bullterrier, Staffordshire bullterriër, shih-tzu, Labrador retriever, golden retriever, boxer, labradoodle, Cocker Spaniel, Franse bulldog, Engelse bulldog en de Amerikaanse bulldog.

Is er specifiek pollen waar honden het meeste last van hebben, bijvoorbeeld bomen, grassen of kruiden?
Bij honden die allergisch zijn voor pollen, komt allergie voor graspollen het meest voor, daarna voor kruidenpollen en allergie voor boompollen komt wat minder vaak voor. Graspollenallergie lijkt bovendien toe te nemen de laatste decennia: van ongeveer 15 % (1999) naar ongeveer 25 % (2010) van het totaal aan allergische honden.

Is dit verklaarbaar vanuit bijvoorbeeld gedrag, bouw of genetica?
Daar is wel over gespeculeerd, maar er is geen wetenschappelijke basis hiervoor. In ieder geval lijken geslacht, leeftijd waarop de allergie wordt vastgesteld of geboortemaand er niets mee te maken te hebben.

Op het strand zijn weinig tot geen pollen te vinden, of het duingras moet toevallig net in bloei staan met aflandse wind. Bovendien is in zee zwemmen vaak heel heilzaam voor honden met atopisch eczeem.

Bij mensen is onlangs onderzoek gepubliceerd waarbij een sterke genetische basis is aangetoond tussen hooikoorts, astma en eczeem. De rol van het immuunsysteem komt daardoor centraler te staan. Kun je bij honden iets zeggen over de kwaliteit van het immuunsysteem?
Bij honden is de relatie tussen astma, hooikoorts en eczeem minder uitgesproken, simpelweg omdat honden minder vaak last hebben van astma en hooikoorts. Er is wel veel onderzoek gedaan aan de genetische basis van atopie bij de hond, voornamelijk bij de Duitse Herder. Er zijn inmiddels bij de hond bijna 100 genen bekend die iets te maken lijken te hebben met atopie. Dat zijn genen op het gebied van de huidbarrière, verschillende onderdelen van het immuunsysteem, ontstekingsreactie en de celcyclus.

Zie je een relatie tussen voedingspatroon en hooikoorts?
Ik zou bij honden dus niet zo gauw over hooikoorts spreken maar over atopie of allergie voor omgevingsallergenen. Afgezien van die groep van honden waarbij de klachten zowel door voedselallergenen als door omgevingsallergenen uitgelokt kunnen worden, is er geen duidelijke relatie tussen voedingspatroon en atopie. Sommige voederfabrikanten claimen wel een voer te hebben dat de huid “ondersteunt” en de klachten van de atopie zou kunnen verminderen maar in praktijk valt dat nogal tegen.

Ligt de focus van de behandeling op het voorkomen of verminderen van de klachten?
Beide, in eerste instantie moeten de klachten verminderd worden, en daarna proberen we het terugkeren van de symptomen te voorkomen. In hoeverre dit lukt, wisselt per individuele hond.

In de Nivel-grafiek op hooikoortsradar.nl kun je zien in welke weken mensen zich vooral met hooikoortsgerelateerde klachten bij de huisarts melden. Is dit beeld vergelijkbaar met het beeld bij jullie in de wachtkamer?
Nee, dat effect zien wij minder sterk, waarschijnlijk omdat de huidklachten zich langzamer opbouwen dan hooikoortsverschijnselen. En omdat wij een verwijskliniek zijn, zullen mensen bij acute toename van de klachten toch vaak als eerste naar de eigen dierenarts gaan. Wel zien wij relatief meer patiënten met een terugval in de zomer, maar dat geldt zowel voor honden met een pollenallergie als voor honden met een allergie voor huismijten. Waarschijnlijk spelen omgevingsfactoren zoals de temperatuur en de luchtvochtigheid en de mate waarin de honden zwemmen daarbij een grote rol.  Het bijhouden van een logboekje met wanneer er sprake is van welke klachten geeft wat meer inzicht in de mogelijke oorzaak. Dit is ook voor de dierenarts relevante informatie.

Worden honden er ook chagrijnig van?
Jazeker! Dat merken we vooral als de behandeling aanslaat. Niets is zo fijn als wanneer we horen: “En hij is ook weer helemaal vrolijk, dokter!”

Met dank aan Jacqueline Sinke, dermatoloog bij het Medisch Centrum voor dieren in Amsterdam (www.mcvoordieren.nl).


Pollenpieken
Uit de uurtellingen die afgelopen seizoen door het pollenteam van het Elkerliek ziekenhuis zijn uitgevoerd blijkt dat de pollen-concentraties gedurende een dag enorm kunnen verschillen. Gedurende de ochtend-uren is de pollenconcentratie over het algemeen lager. Als de zon eenmaal flink doorgekomen, het dauw van het gras is en de lucht wat droger, zullen de pollen makkelijker rondwarrelen en loopt de concentratie op. In dit dagverloop zitten zeker patronen, maar zal van dag tot dag verschillen afhankelijk van de weersomstandigheden.